Ud' un Tarihçesi
İcat edilişi 7. yüzyılda olduğu tahmin edilen "Ud" Türkiye'de ve birçok Arap ülkesinde kullanılan telli bir çalgıdır.. Geçmişi eski
Mısır'da 19. ve 20. hanedanlar dönemine kadar uzanan "ud" bugünkü yapısını 10.yy kazandı.Ud çaldığı bilinen Filozof,bilim
adamı, düşünür ve müzikolog olan '' FARABİ '' (871-952) o zamana kadar 4 çift tel takılan çalgıya 5.çift teli ekledi.Bu dönemde
Ud`un sapında perde bağları vardı ve bunlar 10.yy sonuna doğru terk edildi. Bam teli denilen en kalın telin ne zaman
eklendiği bilinmiyor. Bu tel 20. yüzyılın ilk çeyreğine kadar en tiz tellerin altına takılırdı. 1954 yılında CAFER AÇIN tarafından bu tel
en pest tellerin üstüne alındı ve tüm teller aşağıdan yukarıya tizden peste doğru sıralanmış oldu.
Daha önceleri tahtadan yapılan mızrapla çalınan "Ud" Endülüslü "Ziryap" (9. yy.) tarafından bulunan kartal tüyünden
yapılmış mızrapla çalınır oldu.Günümüzde ise plastik mızraplar kullanılmaktadır. Batıda özellikle rönesans döneminde kullanılan
Lavta hem biçimini hem de batı dilerindeki adını UD`dan alır.
Arapçada adı "EL UD" alan bu çalgı italyanca “LI UTO" ,Fransızca “LUTH" , Almanca “LA UTE" ingilizce “LUTE” diye
adlandırılır..Klasik Türk müziğinde de kullanılmaya başlanan alaturka Lavtada
büyük olasılıkla öteki islam ülkelerinde rastlanan udlardan önemli bir farkı yoktur.
Ud Türk müziğindeki yerini 19. yüzyılın 2. yarısında almıştır. 19.ve 20. yüzyıllarda yetişen Türk ud virtüözleri birbirinden oldukça
farklı çalış teknikleri geliştirmişlerdir.. Udi Nevres Orhon , Şerif Muhittin Targan , Kadri Şençalar , Udi Hrant , Yorgo Bacanos , Çinuçen Tanrıkorur ve Onur Akdoğu anılmaya değer üstadlardır..
Günümüzde ise; Mutlu Torun, Coşkun Sabah , Samim Karaca , Bayram Coşkuner , Yurdal Tokcan , Necati Çelik , Sedat Oytun , Ergin Kızılay , Mehmet Emin Bitmez , Osman Nuri Özpekel ,Gürsel Torun , Alper Soybilgen , Alper Taş ve Hakan Emre Ziyagil virtüöz derecesine erişmiş UD sanatçılarımızdır...
Mustafa Madendağ
(Ud Sanatçısı)
MADENDAĞ MÜZİK
